Px29, przed 1945 rokiem Wp29 (typ Wilno) to polski parowóz wąskotorowy z 1929 roku, na tor szerokości 750 mm.

Historia
Parowóz Wp29 został skonstruowany w Warszawskiej Spółce Akcyjnej Budowy Parowozów, na zlecenie Ministerstwa Transportu. Typ ten nazwany został Wilno. Pierwszy egzemplarz wyprodukowano w drugiej połowie 1929 roku (numer fabryczny 154, numer na PKP: Wp29-1730). Parowóz ten okazał się udaną konstrukcją. Był lubiany za równą jazdę i łatwość obsługi; jedynie na początku problemem była skłonność do wykolejania, lecz wkrótce ją wyeliminowano. Zbudowano 21 sztuk. W większości lokomotywy te były przystosowane do toru szerokości 750 mm, jedynie parowóz dla dyrekcji lwowskiej był przystosowany do toru 760 mm, dla kolei Łupków – Cisna.

Parowóz mógł ciągnąć pociąg o masie 300 t z prędkością 25 km/h i wpisywał się w łuki o promieniu 35 m.

Na podstawie dokumentacji parowozu Px29, skonstruowano po wojnie parowóz Px48.

Użycie
Ze zbudowanych 21 lokomotyw, 13 było przeznaczonych dla warszawskiej dyrekcji PKP, 4 dla radomskiej, 3 dla wileńskiej i 1 dla lwowskiej.

Po II wojnie światowej w Polsce znalazło się 11 parowozów, które otrzymały nowe oznaczenia Px29 z numerami od 1701 do 1711. Eksploatowane były do 1978 roku. Obecnie zachowane są w Polsce dwa parowozy Px29-1704 i Px29-1708, w Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie, z czego pierwszy jest czynny i prowadzi wycieczkowe pociągi na Sochaczewskiej Kolei Muzealnej. Od 2011 roku był odstawiony, lecz po naprawie głównej w 2017 ponownie wszedł do eksploatacji.

Po wybuchu II wojny światowej, 10 parowozów zostało przejętych przez ZSRR, gdzie zostały oznaczone serią T14 (1 w indeksie górnym i 4 w dolnym). Używane były głównie w państwach bałtyckich, oraz na Ukrainie i Białorusi. W 1940 doszły do tej liczby jeszcze trzy lokomotywy, po aneksji Litwy, a w toku wojny radziecko-niemieckiej dwie dalsze, oznaczone serią T-4 (numery 154 i 155). Dwa zostały później przekazane Łotewskiej Republice Radzieckiej, gdzie je oznaczono Rp-770 i 771 (Рп-770/771). W ZSRR używane były do lat 60.

Pod koniec lat 70. cztery parowozy Px29-1701, 1702, 1705 i 1710 sprzedano do celów muzealnych do Szwecji (ten ostatni jest czynny).

Parowóz Px29-1704 po zakończeniu służby w Werbkowicach wystąpił w serialu „Alternatywy 4".

Opis
Parowóz wąskotorowy o układzie osi D, z doczepnym tendrem o układzie osi 2'2 i silnikami bliźniaczymi na parę przegrzaną. Budka maszynisty otwarta od tyłu. Kocioł ze stojakiem półpromienistym i miedzianą skrzynią ogniową. Na kotle umieszczony zbieralnik pary, piasecznica o napędzie ręcznym i komin z odiskrownikiem Rihoseka oraz gwizdawka. Kocioł miał przegrzewacz.

Ostoja belkowa o konstrukcji ażurowej. Koła drugiej osi miały zwężone obrzeża, a czwarta oś możliwość przesuwu.

Bliźniacze silniki parowe z suwakami tłokowymi. Mechanizm napędowy napędzał trzecią oś, pozostałe były wiązane. Mechanizm parorozdzielczy Heusingera.

Dane techniczne
Państwo: Polska
Typ/Seria: Px29 (Wp29 do 1939)
Producent: Warszawska Spółka Akcyjna Budowy Parowozów, Warszawa, Polska
Okres produkcji: 1929
Wyprodukowanych: 21 egz.
Eksploatacja: 1929-1984
Operator: PKP
Trakcja: parowa
Szerokość toru: 750 mm
760 mm
Układ osi (międzynarodowy): D
Silnik: 2 cylindry, para przegrzana
Całkowita powierzchnia ogrzewalna kotła (bez powierzchni przegrzewacza): 51,4 m²
Powierzchnia przegrzewacza: 12,8 m²
Powierzchnia rusztu: 1,08 m²
Nadciśnienie pary w kotle: 13 atm
Średnica cylindrów (wysokoprężnych i niskoprężnych): 320 mm
Skok tłoków: 360 mm
Moc ciągła: 180 KM (132 kW)
Rozrząd: Heusinger
Długość całkowita (bez doczepianego tendra): 7000 mm
Długość całkowita (z tendrem): 12 805 mm
Szerokość: 2180 mm
Wysokość: 3100 mm
Stały rozstaw osi: 1900 mm
Średnica kół napędnych: 750 mm
Masa własna: 21 kg
Masa służbowa (bez tendra): 21 800 kg
Masa służbowa (z tendrem): 40 500 kg
Typ tendra: Ptx29
Pojemność zasobnika na węgiel: 4 m³
Pojemność zbiornika wody: 6 m³
Hamulce: Westinghouse
Maksymalny nacisk osi: 5620 kg
Maksymalna siła pociągowa: 38,35 kN
Prędkość konstrukcyjna: 35 km/h
Minimalny promień łuku: 35 m

W latach 1928-1929 polscy konstruktorzy z Warszawskiej Sp. Akc. Budowy Parowozów opracowali dokumentację parowozu wąskotorowego z tendrem. Pierwszy egzemplarz nowej serii wyprodukowano w drugiej połowie 1929 roku. Był to parowóz ze 154 numerem fabrycznym, a na PKP otrzymał on oznaczenie Wp29-1730.

Parowozy nowej serii miały kocioł ze stojakiem półpromienistym i miedzianą skrzynią ogniową o sklepieniu szamotowym. Na walczaku kotła umieszczono zbieralnik pary, który miał wewnętrzną przepustnicę zaworową z osuszaczem pary; komin zaopatrzony w iskrochron Rihoseka; piasecznicę z napędem ręcznym i gwizdawkę.

Belkowa ostoja miała konstrukcję ażurową, co dawało dobry dostęp do łożysk osiowych i resorów. Odsprężynowanie ostoi było górne, a na osiach trzeciej i czwartej kombinowane. Czteropunktowe podpacie ostoi przez łączenie zawieszenia poszczególnych osi w pary wahaczami wzdłużnymi umożliwialo płynną i spokojną jazdę. Koła drugiej osi miały zwężone obrzeża, a czwarta oś możliwość przesuwu.

W parowozach zastosowano bliźniacze silniki parowe z suwakami tłokowymi o wewnętrznym wlocie pary i z samoczynnymi wyrównywaczami ciśnienia powietrza w cylindrach podczas jazdy bez pary. Mechanizm napędowy miał pojedynczą prowadnicę krzyżulcową i napędzał trzecią oś. Maszyny tej serii miały mechanizm paro rozdzielczy Heusingera.

Maszyny serii Wp29 były udaną konstrukcją. Przed II woją światową wyprodukowano 21 parowozów z przeznaczeniem dla dyrekcji: Warszawskiej – 13, Radomskiej – 4, Wileńskiej – 3, Lwowskiej – 1 (kolej Łupków-Cisna, 760 mm). Po 1945 roku PKP miała 11 parowozów tej serii, którym nadano nowe oznaczenie Px29 i nowe numery od 1701 do 1711. Pracowały one do 1978 roku.

Ładna sylwetka i udana konstrukcja sprawiły, że maszyny serii Px29 jeżdżą na turystycznych szlakach kolejowych. Niektóre trafiły do Szwecji,a PX29-1704 – jest własnością Muzeum Kolejnictwa w Warszawie.